İspanyol Gelinciği (Tomares ballus)
Çokgözlü Akdeniz Esmeri (Aricia cramera)
Panoptes Mavisi (Pseudophilotes panoptes)
Tür bilgisi: Son yıllara kadar Baton mavisi'nin bir alttürü olarak kabul edilen bu türün tırtılları yabani kekikle beslenir.Tür iber yarımadasının endemik türlerinden biridir.Yabani kekik bulunan sıcak ve kurak yamaçlarda bulunur.
Akdeniz Karagöz Mavisi (Glaucopsyche melanops)
Kelebek Gözlemciliğine Giriş
Kelebek Gözlemciliğine Giriş
Kelebekler doğanın zarif ve narin kanatları doğada olan
herkesin ilgisini öyle ya da böyle çekmiştir. Türkiye kelebek türleri açısından
oldukça zengindir. Anadolu’nun kendine özgü coğrafyasının oluşturduğu bu doğal zenginliği
kelebekler üzerinden rakamlarla anlatmak gerekirse son yapılan araştırmalara
göre Avrupa’daki toplam kelebek türü sayısı 496 Türkiye’deki kelebek sayısı
400’ün üzerinde ve her geçen yıl bu sayı artmakta. Buradan hareketle
Türkiye’nin Kelebekleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığımızı söylemek
yerinde olacaktır. Bununla beraber böyle bir zenginliği keşfetmenin heyecanı da
tarif edilemez. Bloğuma yazdığım ilk yazımda kelebek gözlemciliğiyle
ilgilenecek kişilere yol göstermek adına bu işin bazı püf noktalarına
değineceğim.
Kelebek gözlemciliğindeki en önemli noktalardan biri görsel veriye
sahip olmaktır. Bazı kelebek türlerini arazide ayırmak çok zordur bu sebeple
doğaya zarar vermeden tür bilgisine sahip olmak adına fotoğraf teknolojisinden
yararlanmak gerekir. Bunun yanı sıra fotoğrafın sanatsal yönü olan estetikte
kelebeklerin kanatlarına bezenmiştir dolayısıyla kelebek fotoğrafları makro
fotoğrafçılığının da vazgeçilmezlerindendir.
Kelebek Gözlemciliğinin bazı püf noktaları:
1. Kelebek
türleri ve aileleri hakkında fikir sahibi olmak
Kelebek gözlemciliğine yeni başlayanlar için yaygın türler
hakkında fikir sahibi olmak oldukça faydalıdır. Bunun için Türkiye’nin
Kelebekleri Arazi Rehberi kitabı(Ahmet Baytaş) yeni başlayanlar için oldukça
iyi bir kaynaktır. Bunun dışında Türkiye’nin Kelebekleri ile ilgili çeşitli web
siteleri de mevcuttur ve türlerle ilgili detaylı bilgilere ulaşılabilir. (https://www.kelebek-turk.com/ http://adamerkelebek.org/
http://www.trakel.org/kelebekler/
)
2. Kelebeklerin
davranışları hakkında fikir sahibi olmak
Her kelebek ailesinin farklı davranış biçimleri vardır.
Kimisi hızlı ve duraksız uçarken kimisi süzülerek uçar. Arazi tecrübeme
dayanarak söylemeliyim ki hiç konmadan sürekli ve hızlı uçan kelebekler
genellikle nadir bulunan türlerdir.
3.Besin ve
konukçu bitkileri hakkında fikir sahibi olmak
Besin bitkisini kelebeğin beslendiği çiçekler, dikenler ve
diğer bitkilerdir. Konukçu bitkisi ise kelebeğin varlığı için hayati önem
taşıyan kelebeğin yumurtalarını bıraktığı tırtıllarının beslendiği bitkilerdir.
Arazide kelebeklerin bitkilerle olan ilişkisi bilmek arazide karşılaşacağınız
türler konusunda fikir sahibi olmanızı sağlar.
4.Farklı
habitatlarda farklı dönemlerde arazi taramaları yapmak.
Mart ayının ilk günlerinde başlayan kelebek sezonunda
mevsimlerin değişmesiyle arazideki kelebek türleri de değişir. Özellikle Mayıs
Temmuz ayları arasında tür çeşitliliği en yoğun olduğu noktaya ulaşır. Bu
sebeple farklı türler görmek adına periyodik olarak arazi taramaları yapmak
oldukça faydalıdır. Farklı habitatlar farklı türlere ev sahipliği yapar.
Gözlemciler genellikle çok kelebek gördükleri alanlarda arazi yapma
eğilimindedir ancak bir gözlemci farklı alanlarda keşif arazileri yapmalıdır.
Bu bazen hiç kelebek görememekle bile sonuçlanabilir ancak farklı araziler hiç
karşılaşmadığınız türlere ev sahipliği yapıyor olabilir. Bu bilinmezlik merak tutkunuzu kamçılamıyorsa bu iş pekte size göre olmayabilir.
5.Bölgedeki
türlerin liste çalışmasını yapmak.
Bütün bölgeler için geçmişteki kayıtlardan oluşan bir tür
listesi vardır. Gözlemciler bulundukları bölgenin ya da ilin il tür listelerini
kendine referans almalı bunun dışında kendi gördüğü fotoğrafladığı türleri
listelemelidir. Bu sayede gelecekteki gözlemcilere daha iyi bir veri akışı
sağlanmış olur.
6. Doğru
açılardan fotoğraf çekmek
Kelebek türlerini tanımını yapabilmek adına kanat altı ve
üstünün dik açıdan doğru bir pozlamayla fotoğraflanması elzemdir. Bazı türlerin
tanımını yapabilmek oldukça zor olabilir hatta tanımsız kalabilir. Özellikle Türkiye özelinde agrolar diye tabir edilen Agrodiaetus alt ailesinin türlerinin tanımı oldukça
zor olabilmektedir. Bu türlerin büyük bir çoğunluğunun tanımlanabilmesi için
kanat altı ve kanat üstünün detaylı fotoğrafları gerekir.
7.Doğayı ve
çevreyi korumak
Kelebeklerin yoğun olarak bulunduğu alanlar doğası bakir
kalmış alanlardır. Gözlemciler bunun bilincinde olmalı arazi taraması
yaptıkları bölgeleri o bölgenin doğasına zarar vermeden ve mümkün olduğunca az
etki bırakarak araziden ayrılmalıdır. Bu çoğu zaman göz ardı edilen bir
konudur. Bizlerin gördüğü kelebekleri gelecek nesillerinde görmesini sağlamak
adına bu kelebek alanlarının korunması çok önemlidir. Anadolu coğrafyası
kelebek açısından çok zengin olsa da bu zenginliği çok hızlı bir şekilde
kaybediyoruz ne yazık ki. Tabi ki bu durum sadece Anadolu coğrafyasıyla sınırlı
değil bu sebeple her kelebek gözlemcisinin temel amacı kelebekler hakkında
farkındalık yaratmak türlerin korunması için çaba göstermek olmalıdır. Bu
sayede bu türlerle ilgili koruma politikaları geliştirilebilir ve bu değerler
gelecek nesillere aktarılabilir.
Amanisa (Melitaea athalia)
Amanisa (Melitaea athalia)
Genel bilgi
Heath fritillaries 39-47 mm kanat açıklığına sahiptir. Üst taraf ağırlıklı olarak koyu kahverengi ve turuncu kahverengidir, turuncu-kahverengi lekeler koyu kahverengi ile sınırlandırılmıştır (kanat damarları boyunca ve boyunca); koyu kahverenginin uzandığı kanatlarda beyaz bir saçak vardır. Gövdenin üst tarafı, kanattaki renge benzer bir koyu kahverengidir ve her iki kanadın tabanı koyu kahverengidir. Alt taraf, yine her damar koyu kahverengi ve her rengin koyu kahverengi ile sınırlandırıldığı kırmızı ve (kırık) beyaz şeritler gösterir. Arka kanadın tabanındaki (dururken görülebilen) beyaz benek deseni, tanımlama için tanı koydurucudur.
Bu kanat desenleri Melitaea cinxia'nın görünümüne çok benzer. Bununla birlikte, kanatların alt tarafındaki koyu kahverengi bantlar, sağlık fritillerinde M. cinxia'dan daha belirgindir.
Doğal ortam
Avrupa'da, fundalık fritillary çok çeşitli çimenli, çiçekli habitatları kaplar - kuru veya nemli, yüksek arazi veya ova, çalılık veya ağaçlı veya ağaçsız, ormanlık açıklıklar ve fundalıklar dahil
konak bitkiler
Ortak inek buğdayı (Melampyrum pratense) – ormanlık alandaki tek besin bitkisi ve fundalıktaki başlıca besin bitkisi
Ortak yüksük otu (Digitalis purpurea) – fundalıktaki ikincil besin bitkisi
Ribwort muz (Plantago lanceolata) - otlaktaki büyük gıda bitkisi
Germander speedwell (Veronica chamaedrys) - otlaktaki büyük gıda tesisi
Büyük muz (Plantago major) – ikincil besin bitkisi
Sarmaşık yapraklı sürat teknesi (Veronica hederifolia) – ikincil besin bitkisi
Kekik yapraklı sürat teknesi (Veronica serpyllifolia) – ikincil besin bitkisi
Civanperçemi (Achillea millefolium) – ikincil besin bitkisi
Avrupa'nın başka yerlerinde kullanılan ek konukçu bitkiler şunlardır:
Alp muz (Plantago alpina)
Dağ hız kuyusu (Veronica montana)
Heath speedwell (Veronica officinalis)
Çivili sürat teknesi (Veronica spicata)
Küçük inek buğdayı (Melampyrum sylvaticum)
Paslı yüksükotu (Digitalis ferruginea)
Sarı yüksükotu (Digitalis lutea)
Ortak karakurbağası (Linaria vulgaris)
Dağıtım
Fundalık fritiller, Batı Avrupa'dan Japonya'ya kadar Palearktik bölge boyunca uzanır. Avrupa'da İzlanda, İrlanda, İskoçya, Galler, güney Portekiz, güney İspanya, Akdeniz adaları ve güney Yunanistan'da yoktur.
uçuş dönemi
mayıs ortasından ağustos ortasına
Gözlem Notları
Gözlenen Alanlar (Türkiye'de)
Referanslar
Videolar
Daha Fazla Bilgi İçin Ek Bağlantılar
Sultan (Danaus chrysippus)
Sultan (Danaus chrysippus)
Genel bilgi
D. chrysippus, kanat açıklığı yaklaşık 7-8 cm (2,8-3,1 inç) olan orta boy bir kelebektir. Vücut birçok beyaz nokta ile siyahtır. Kanatlar turuncu, üst taraf alt tarafa göre daha parlak ve daha zengin. Ön kanadın apikal yarısı beyaz bir bantla siyahtır. Arka kanadın merkezinde üç siyah nokta vardır. Kanatlar siyahla sınırlanmıştır ve yarım daire biçimli beyaz noktalarla çevrelenmiştir.
D. chrysippus polimorfik bir türdür, bu nedenle tam renklendirme ve desen, popülasyonlar içinde ve arasında değişiklik gösterir.
Doğal ortam
Sade kaplan, kurak, açık alanları tercih eder ve çöller, dağlar, yaprak döken ormanlar ve şehirlerde ve parklardaki insan bakımlı bahçeler dahil olmak üzere çeşitli habitatlarda bulunur. Deniz seviyesinden yaklaşık 1.500 m'ye (4.900 ft) kadar değişen irtifalarda rahattır.
konak bitkiler
Danainae öncelikle, daha yaygın olarak süt otu olarak adlandırılan Asclepias cinsindeki bitkileri tüketir. Süt otu, birçok kelebek tarafından sıklıkla tüketilen ve depolanan toksik bileşikler, kardenolidler içerir.
Dağıtım
Asya, Avustralya ve Afrika'da yaygındır.
uçuş dönemi
Nisan-Ocak arası iki veya üç kuluçka ile.
Gözlem Notları
Gözlenen Alanlar (Türkiye'de)
References
https://www.learnaboutbutterflies.com/India%20-%20Danaus%20chrysippus.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/Danaus_chrysippus
Videos
Additional Links For Further Information
İncili Kelebek (Hamearis lucina)
İncili Kelebek (Hamearis lucina)
Genel bilgi
Erkekler kadınlardan belirgin şekilde daha koyu renklidir. Ayrıca daha ince karınları vardır, anal kıskaçları açıkça görülebilir ve ön kanatları çok daha düz bir dış kenara sahiptir. Bununla birlikte, cinsiyetleri ayırmanın en kolay yolu bacakları saymaktır - dişilerin altı bacağı vardır (öndeki çiftin boyutu çok küçülmüştür), ancak erkeklerin sadece dört bacağı vardır.
Doğal ortam
Bu kelebek, geçmişte, esas olarak bir orman kelebeği olarak biliniyordu, burada benekli güneş ışığında büyüyen Primrose'larla, tebeşir ve kireçtaşı otlaklarında bir dizi koloniyle beslendi. Bununla birlikte, ormanlık alanlarda koruculuğun kesilmesi bu tür üzerinde belirgin bir etkiye sahip olmuştur ve bunun sonucunda birçok ormanlık alan kolonisi yok olmuştur. Primrose, ormanlık alanda larva besin bitkisi olarak kullanılırken, Cowslip otlaklarda kullanılır.
konak bitkiler
Birincil larva besin bitkileri Cowslip (Primula veris) ve Primrose'dur (Primula vulgaris). Yanlış Oxlip (Primula veris x vulgaris) de kullanılır.
Dağıtım
Türün dağılımı İspanya, Birleşik Krallık ve İsveç'ten Balkanlar'a kadar Batı Palearktik ile sınırlıdır.[3] (Alt) ailesinin Avrupa'daki tek temsilcisidir.
uçuş dönemi
Genellikle Mayıs/Haziran aylarında tek kuluçkalanır, ancak yazın Temmuz/Ağustos aylarında kısmi ikinci kuluçka ile biraz daha erken uçabilir.
Gözlem Notları
Gözlenen Alanlar (Türkiye'de)
References
https://www.ukbutterflies.co.uk/species.php?species=lucina
https://en.wikipedia.org/wiki/Hamearis_lucina
http://www.eurobutterflies.com/sp/lucina.php
Videos
Additional Links For Further Information
Çitlembik Kelebeği (Libythea celtis)
Çitlembik Kelebeği (Libythea
celtis)
Genel bilgi
Üst kısımdaki zemin rengi zengin ipeksi kahverengidir. Ön kanat, yukarıda subapikal olarak derin girintili geniş turuncu-sarı bir çizgi ile dolu hücreye sahiptir; boşluk 1'de küçük bir disk şeklindeki turuncu-sarı nokta; damarlar 3 ve 4 arasındaki hücreye temas eden iç tarafta, damarlar 2 ve 4 arasında çok daha büyük, benzer şekilde renkli bir disk noktası; bir subkostal beyaz preapikal nokta ve 4 ve 5 arasındaki boşluklarda, subkostal noktaya eğik olarak yerleştirilmiş bir dörtlü çift nokta; bu nokta yukarıda beyazımsı, aşağıda turuncu. Damar 3'ün hemen altından ara boşluk 6'ya uzanan düzensiz kavisli, enine, üst postdiskal turuncu yama ile arka kanat üniforması, boşluk 6'daki kısım genellikle ayrılır. Alt taraf zemin rengi: ön kanat kahverengi, apeks soluk morumsu tahribatlı (serpilmiş), çok küçük koyu enine çizgiler ve noktalar, üst tarafta olduğu gibi turuncu işaretler ancak daha soluk; küçük koyu noktalar ve enine çizgilerle tahriş olmuş tek biçimli soluk morumsu arka kanat. Antenler, baş, göğüs ve karın koyu kahverengi; altta, palpi, göğüs ve karın, arka kanadın alt tarafının rengiyle aynı renktedir.
Doğal ortam
Açık hafif ormanlık alanlar, çalılar, kasabalar. İlkbaharda kış uykusuna yatan örnekler, larva besin bitkisi, ısırgan ağacı Celtis australis'in çevresinde bulunabilir.
konak bitkiler
Kelt australis.
Dağıtım
Menzili güney Avrupa, Küçük Asya, Orta Asya ve Pakistan'ın Chitral aralıklarıdır.
uçuş dönemi
Mart-Kasım arası.
Gözlem Notları
Gözlenen Alanlar (Türkiye'de)
References
https://en.wikipedia.org/wiki/Libythea_celtis
http://www.pyrgus.de/Libythea_celtis_en.html
http://www.eurobutterflies.com/sp/celtis.php
Videos
Additional Links For Further Information
Kayıtlar
